بین بیماری روانی و اعتیاد رابطه معناداری وجود دارد. طبق تحقیقات انجام شده ۲۹ درصد بیماران اعصاب و روان از مواد اعتیادآور استفاده می‌کنند از آن طرف نیز در بین معتادین چیزی حدود ۵۳ درصد مبتلا به اختلالات روانی هستند، این رقم در بین زندانیان و افرادی که در ندامتگاه هستند به ۸۰ درصد نیز می‌رسد. در مقاله پیش رو به صورت کلی رابطه بیماری روانی و اعتیاد را بررسی می‌کنیم.
بیماری‌های روانی همراه با اعتیاد
بیماری روانی، کژکاری روانی یا اختلال روانی نوعی سندرم با ویژگی‌های مختل شدن شناخت، مختل شدن کنترل هیجان و رفتار است به صورتی که از دید بالینی معنادار و نشان دهنده نابسامانی یا نقص کارکردی در فرآیندهای جسمانی و روانی یا رشدی می باشد. بیماری روانی معمولا باعث مختل شدن زندگی فرد مبتلا و روابط فردی و خانوادگی و زندگی اجتماعی می‌شود. در ادامه برخی اختلالات روانی که بین افراد معتاد شایع‌تر هستند را معرفی می‌کنیم:
اختلالات خلقی
اختلالات خلقی شدید و پایین در بین معتادان شایع است، بیشتر اختلال خلقی شامل اختلالات دوقطبی و اختلال افسردگی است، افرادی که به الکل معتاد هستند بیشتر از این اختلال رنج می‌برند زیرا برای بهتر شدن حالشان به این ماده روی می‌آورند. همچنین این نوع اختلال بین افرادی که وابستگی به مواد اعتیادآور دارند بسیار شایع است چیزی حدود ۶۰ درصد افراد معتاد مبتلا به اختلال دوقطبی بودند.
اختلال اضطرابی
این اختلال نیز بین معتادین شایع است، این اختلال مربوط به احساس ترس، اضطراب و استرس است، که شامل انواع اختلال وسواس جبری، اختلال پانیک یا اختلال بعد از حادثه (ptsd) از انواع این نوع اختلال شایع محسوب می‌شوند. چیزی حدود ۲۴ درصد افرادی که مبتلا به این اختلال هستند سوء مصرف نیز دارند.
اختلالات تفکری
این بیماری روانی به صورت اختلال در فکر خود را نشان، مانند توهمات و شنیدن صداها یا دیدن چیزهای که وجود ندارد. اسکیزوفرنی یکی از بیمارهای ناشی از اختلال فکر است. برای حدود ۴۷ درصد از افراد معتاد به تشخیص اسکیزوفرنی داده شده است.
اختلال شخصیت ضداجتماعی
این افراد نسبت به وظایف خود در برابر خانواده، کار، اطرافیان و اجتماع بی تفاوت هستند و هیچ ارزشی برای قانون قائل نیستند. افراد مبتلا به این اختلال معمولا، مواد شیمیایی مانند شیشه، هروئین و کوکائین مصرف می‌کنند.
مواد اعتیادآور و بیماری‌های روانی روی یکدیگر تاثیر می‌گذارند، همانطور که افراد مبتلا به اختلالات روانی مانند اختلال ضد شخصیت اجتماعی ، اختلالات خلقی یا اضطرابی باشند بیشتر به سمت مصرف مواد اعتیادآور کشیده می‌شوند افرادی که سوء مصرف مواد مخدر دارند نیز مستعد ابتلا به اختلال روانی و در موارد شدیدتر دچار جنون‌های روانی می‌شوند. این رابطه به دو دلیل اتفاق می‌افتد:
مستعد نمودن یا افزایش قابلیت فرد
علت مستقیم مصرف یا بیماری
افرادی که به مواد مخدر یا الکل اعتیاد دارند در برابر حوادت آسیب پذیر می‌شوند و به احتمال زیاد نمی‌توانند از پس این این حوادت برآیند. احتمال دارد یک حادثه ناگوار قابل حل در افراد معتاد به یک حمله اضطرابی یا نوعی اختلال استرسی تبدیل شود.
مواد اعتیادآور نیز میتوانند باعث ایجاد بیماری‌های روانی شوند، مثل توهمات ناشی از مصرف مواد یا تحریف در فکر و ادراک از واقعیت، این مواد میتوانند باعث جنون‌های موقتی شوند که تحت شرایطی مانند ادامه مصرف تبدیل به جنون دائمی شوند.
بیماری‌های روانی نیز میتوانند زمینه سوء مصرف مواد را ایجاد کنند، افراد مبتلا به اختلالات روانی برای رسیدن به آرامش و رهایی از احساسات بد و خود درمانی به مصرف مواد اعتیاد آور روی می‌آورند.
عوامل موثر در ابتلا به بیماری روانی و اعتیاد
عوامل متعددی در ابتلای فرد به بیماری روانی و یا سوء مصرف مواد مخدر نقش دارد که در ادامه برخی از این عوامل را بررسی می‌کنیم:
وراثت
تحقیقات با دلایل مستند و قابل اتکان نشان می‌دهد عامل وراثت می‌توان نقش مهمی در ابتلا به اختلالات روانی یا سوء مصرف مواد داشته باشد. افرادی که هم عامل وراثت را داند و معرض عوامل محیطی هستند بیشتر در معرض چنین بیماری‌های قرار می‌گیرند.
نقش وراثت در رفتار انسان غیر قابل انکار است، به همین دلیل توصیه می‌کنند افرادی که بیماری روحی روانی دارند بیشتر مراقب باشند، در تاریخچه خانوادگی خود مطالعه کنند و اگر موردی یافتید هرچه بیشتر از اقدامات پیشگیرانه و بازدارنده استفاده کنید.
تجربیات تروماتیک یا ضربه روحی
یک اتفاق وحشتناک و غیرقابل کنترل، می‌تواند باعث ضربه روحی شود. فجایع طبیعی یا ضربۀ سنگین سرنوشت مانند مصایب جنگ، خشونت عمدی جسمی و تجاوزهای جنسی و تمام این‌ها می‌تواند باعث بروز ضربه روحی شود.
این وقایع معمولا دو تجربه سخت و بد با خود به همراه دارد. یکی تجربه هیجانی شدید یا اختلال اضطرابی و دیگری تجربه درد شدید و مزمن (در حوادثی فرد آسیب شدید جسمی دیده)، هرکدام از این تجربیات سخت می‌تواند عامل استعمال و سو مصرف مواد اعتیادآور باشد.
تجربه تروماتیک از دلایل ابتلا به بیماری روانی و اعتیاد متاسفانه بسیاری از افراد که در مواجه با تجربیات تلخ این چنینی بسیار آسیب‌پذیر هستند و برای تسکین درد های جسمانی و روانی خود به مصرف مواد روی می آورند که بعد از مدتی دچار اعتیاد می‌شوند.
ترکیب نشانه بیماری یا سمپتوم‌ها
ترکیب و درهم آمیختگی نشانه‌های بیماری (اختلالات روانی و سوء مصرف مواد) مشکلات فرد را حاد ترمی‌کند. همچنین تشخیص و درمان را با مشکلات زیادی مواجه می‌کند. به همین دلیل تشخیص و درمان در چنین حالتی با چالش‌های زیادی روبه رو است.
تجربه درمانگر
از آنجایی که هر درمانگر بر اساس تقسیم نقش و کار در رشته خاصی تخصص پیدا کرده است، برای تشخیص و درمان این افرادی که هم اختلالات روانی دارند و اعتیاد، درمانگر باید تجربه کافی و لازم در زمینه ترک اعتیاد و شناخت اختلالات روانی را داشته باشد.
درمان ناتمام و ناقص
در مواردی درمان کامل، صورت نمی‌پذیرد، از دلایل ناقص و طولانی بودن مدت درمان، میتوانیم تعدد درمانگران و هزینه‌های درمان را نام ببریم که باعث می‌شود درمان ناتمام باقی بماند.
سخن آخر
ارتباطی که بین بیماری‌های روانی و مصرف مواد مخدر وجود دارد را باید جدی گرفت و در صورت مشاهده اولین نشانه‌ها هرچه سریع‌تر اقدام به درمان کرد. البته با یک تحقیق و جست و جوی ساده نیز می‌شود از وجود زمینه ژنتیکی این اختلالات مطلع شد.
———-
درباره کلینیک
اولین مرکز درمان سوء مصرف مواد با مجوز رسمی از دانشگاه علوم پزشکی استان گیلان
کلینیک ترک اعتیاد پویان (سال تاسیس : 1385 )
دکتر سیده زهرا پیرو نذیری
ساعت کار صبح ها 9 الی 13 و عصر ها 17 الی 21
آدرس : رشت – خیابان مطهری – بین مسجد چهار برادران و سه راه حاجی آباد – ساختمان حکمت – طبقه 2
تلفن : 33330485 013 – 33341501 013
پست الکترونیک :info@pooyanclinic.ir
اینستاگرام : instagram.com/pooyan_clinic
———
منبع:axonclinic.com
