سوء مصرف مواد مخدر در میان نوجوانان یکی از چالش‌های بزرگ اجتماعی است که به دلایل گوناگونی رخ می‌دهد. عوامل محرک مختلفی می‌توانند نوجوانان را به سمت مصرف مواد مخدر سوق دهند. این عوامل شامل موارد زیر می‌شوند:
۱. عوامل فردی
کنجکاوی: یکی از اصلی‌ترین محرک‌ها در نوجوانان، حس کنجکاوی و تمایل به تجربه چیزهای جدید است. بسیاری از نوجوانان به دلیل کنجکاوی و بدون آگاهی از عواقب، ممکن است برای اولین بار مواد مخدر را امتحان کنند.
اعتماد به نفس پایین: نوجوانانی که از نظر روانی آسیب‌پذیرترند و اعتماد به نفس کمتری دارند، ممکن است برای احساس قدرت یا کنار آمدن با مشکلات شخصی به مواد مخدر روی بیاورند.
کنترل ضعیف بر هیجانات: نوجوانانی که مهارت‌های مدیریت استرس و کنترل هیجانات خود را ندارند، ممکن است از مواد مخدر برای فرار از احساسات ناخوشایند استفاده کنند.
۲. تاثیر گروه‌های همسالان
فشار گروهی: فشار گروه‌های همسالان یکی از قوی‌ترین عوامل محرک برای مصرف مواد مخدر است. نوجوانانی که در محیط‌هایی با همسالانی که مواد مخدر مصرف می‌کنند قرار دارند، بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند.
احساس تعلق و پذیرفته شدن: نوجوانان در سنین جوانی به دنبال حس تعلق و پذیرفته شدن در گروه‌های اجتماعی خود هستند. برخی از آن‌ها برای جلب نظر همسالان و پذیرش در گروه‌های دوستانه، ممکن است به مصرف مواد مخدر روی بیاورند.
۳. عوامل خانوادگی
الگوهای خانوادگی ناسالم: نوجوانانی که در خانواده‌هایی با سابقه اعتیاد یا الگوهای ناسالم رشد می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای مصرف مواد مخدر هستند. این خانواده‌ها ممکن است کنترل و نظارت کمتری بر رفتارهای فرزندان خود داشته باشند.
تجربه خشونت، تنش یا بی‌توجهی: نوجوانانی که در محیط‌های خانوادگی ناپایدار، پرتنش یا بدون حمایت عاطفی رشد می‌کنند، ممکن است برای فرار از مشکلات خانوادگی به مواد مخدر روی بیاورند.
کمبود نظارت و راهنمایی والدین: نبود نظارت و راهنمایی صحیح از سوی والدین، می‌تواند نوجوانان را به سمت رفتارهای پرخطر سوق دهد. نوجوانانی که بدون نظارت و راهنمایی رها می‌شوند، بیشتر در معرض مصرف مواد مخدر قرار دارند.
۴. عوامل اجتماعی و فرهنگی
نگرش‌های فرهنگی و اجتماعی نسبت به مواد مخدر: در برخی جوامع و فرهنگ‌ها، مصرف برخی مواد (مانند الکل یا سیگار) به عنوان یک فعالیت اجتماعی پذیرفته شده دیده می‌شود و این نگرش می‌تواند نوجوانان را به سمت مصرف سایر مواد نیز سوق دهد.
دسترسی آسان به مواد مخدر: در مکان‌ها یا جوامعی که دسترسی به مواد مخدر آسان است، احتمال گرایش نوجوانان به مصرف بیشتر است. محیط‌های اجتماعی آلوده به مواد مخدر نیز زمینه‌ساز این مسئله می‌شوند.
فقدان فرصت‌های سرگرمی و تفریحی سالم: نوجوانانی که به فعالیت‌های سالم مانند ورزش، هنر و سرگرمی‌های مفید دسترسی ندارند، بیشتر ممکن است برای پر کردن وقت خود به سمت مواد مخدر بروند.
۵. عوامل اقتصادی
فقر و مشکلات اقتصادی: نوجوانانی که در خانواده‌های کم‌درآمد یا با مشکلات اقتصادی زندگی می‌کنند، ممکن است برای فرار از فشارها و استرس‌های مالی به مواد مخدر روی بیاورند.
کمبود فرصت‌های شغلی و تحصیلی: نوجوانانی که با محدودیت‌های اقتصادی و فقدان چشم‌انداز روشن تحصیلی یا شغلی روبه‌رو هستند، ممکن است احساس ناامیدی و بی‌انگیزگی داشته باشند که آن‌ها را به سمت مصرف مواد مخدر سوق می‌دهد.
۶. عوامل روان‌شناختی و روحی
اضطراب، افسردگی و تنهایی: بسیاری از نوجوانان که با مشکلات روان‌شناختی مانند افسردگی و اضطراب دست و پنجه نرم می‌کنند، به مواد مخدر به عنوان یک راه فرار یا آرامش‌دهنده نگاه می‌کنند.
خوددرمانی و مقابله با دردهای روحی: نوجوانانی که مشکلات عاطفی یا آسیب‌های روانی دارند، ممکن است از مواد مخدر برای فرار از دردهای روحی و کاهش مشکلات روانی خود استفاده کنند.
راهکارهای مقابله با سوء مصرف مواد مخدر در نوجوانان
برای مقابله با این مشکل، نیاز است تا اقدامات پیشگیرانه و حمایتی در سطوح مختلف فردی، خانوادگی و اجتماعی انجام شود:
آموزش مهارت‌های زندگی: آموزش مهارت‌های مدیریت استرس، حل مسئله و برقراری ارتباط مؤثر به نوجوانان کمک می‌کند تا راه‌های سالم‌تری برای مقابله با مشکلات پیدا کنند.
افزایش نظارت و حمایت والدین: والدین با ایجاد ارتباطات صمیمانه، ارائه حمایت‌های عاطفی و نظارت مناسب بر رفتارهای نوجوانان می‌توانند نقش مؤثری در پیشگیری از اعتیاد فرزندان خود ایفا کنند.
فراهم کردن فرصت‌های تفریحی سالم: ایجاد و توسعه فضاهای تفریحی، ورزشی و فرهنگی می‌تواند جایگزین مناسبی برای پر کردن اوقات فراغت نوجوانان باشد.
حمایت‌های روان‌شناختی و مشاوره‌ای: دسترسی به مشاوران و روان‌شناسان برای نوجوانان در مدارس و جامعه می‌تواند در پیشگیری و کمک به نوجوانان در معرض خطر اعتیاد مؤثر باشد.
تغییر نگرش‌های فرهنگی و اجتماعی: افزایش آگاهی عمومی و تغییر نگرش‌های نادرست نسبت به مصرف مواد مخدر می‌تواند از این مشکل اجتماعی پیشگیری کند.
سوء مصرف مواد در نوجوانان نه تنها به آن‌ها آسیب می‌زند، بلکه تاثیرات عمیقی بر خانواده و جامعه دارد. آگاهی بخشی و حمایت از نوجوانان با رویکردهای مثبت و سازنده می‌تواند به جلوگیری از گرایش آنان به مواد مخدر کمک شایانی کند.
درباره کلینیک
اولین مرکز درمان سوء مصرف مواد با مجوز رسمی از دانشگاه علوم پزشکی استان گیلان
کلینیک ترک اعتیاد پویان (سال تاسیس : 1385)
دکتر سیده زهرا پیرو نذیری
ساعت کار صبح ها 9 الی 13 و عصر ها 17 الی 21
آدرس : رشت – خیابان مطهری – بین مسجد چهار برادران و سه راه حاجی آباد – ساختمان حکمت – طبقه 2
تلفن : 33330485 013 – 33341501 013
پست الکترونیک :info@pooyanclinic.ir
اینستاگرام : instagram.com/pooyan_clinic
