اختلال کم توجهی و بیشفعالی (ADHD) شرایط ذهنی است که معمولا در کودکی ایجاد میشوند. در اثر این بیماری کودک بیش از حد معمول فعالیت و تحرک دارد، دائم حواسش پرت می شود، نمیتواند حتی برای مدت کوتاهی مشغول یک کار ثابت باشد.
کودک مبتلا تکانشی است یعنی بدون فکر و ناگهانی دست به کاری میزند و تمرکز کردن برایش خیلی سخت و دشوار است.
علائم این اختلال در بزرگسالان ممکن است با مشکلات گوناگونی همچون روابط بی ثبات، کار ضعیف و یا عملکرد نامناسب در محل کار و عزت نفس پایین همراه باشد. اختلال ADHD همیشه از دوران کودکی آغاز میشود، اما در برخی از موارد ممکن است تا دوران بزرگسالی تشخیص داده نشود.
احتمال ابتلا به انواع اعتیاد در بسیاری از بزرگسالان مبتلا به ADHD بسیار زیاد است؛ از اعتیاد به غذا تا ماریجوانا و اینترنت. در این مقاله یاد میگیرید که چگونه علائم اعتیاد را زود شناسایی کنید و همچنین انواع مختلف اعتیاد را از هم تشخیص دهید تا بتوانید جلو هوس را بگیرید.
رفتارهای معتادگونه و ADHD
خب مدیریت اختلال کمتوجهی و بیش فعالی حقیقتاً فرایندی چالشبرانگیز است؛ وقتی با اعتیاد به مادهای شیمیایی یا اعتیاد رفتاری هم همراه باشد که دشوارتر میشود. بسیاری از بزرگسالان مبتلا به ADHD با رفتارهای معتادگونه دست و پنجه نرم میکنند که اغلب ناشناختهاند و درمان نمیشوند.
هیچ ارتباط ژنتیکی مستقیمی بین رفتارهای معتادگونه ADHD وجود ندارد. اختلالات مرتبط با اعتیاد، پیچیده و اغلب ناشی از عوامل رفتاری، عاطفی و محیطی هستند، اما رفتار پرمخاطرهی مهیج، نیاز به ارضا و خشنودی فوری و در پی تجربههای جدید کامجویانه بودن در بسیاری از افراد مبتلا به ADHD مرسومتر است. عوامل استرسزای زندگی، مثل از دست دادن شغل و مشکلات مالی، با ADHD تشدید میشوند و همچنین احتمال مصرف مواد و سایر رفتارهای معتادگونه را بالاتر میبرد.
رفتارهای معتادگونه در ابتدا باعث ترشح دوپامین میشوند که برای مدار پاداش مغز بسیار رضایتبخش است. با گذشت زمان، «هیجان» از بین میرود، اما رفتار معتادگونه به دلیل عطش فیزیکی یا احساسی ادامه پیدا میکند. بعضی شاخصههای اعتیاد عبارتند از:
میل شدید و فوری به ماده یا رفتار. این میتواند هم شامل عطش فیزیکی شود (مثل میل به مصرف الکل، کوکائین) یا عطش احساسی (مثل میل به قمار) یا هر دو.
عدم کنترل روی مصرف. به همین دلیل است که یک نوشیدنی میشود هفت تا و سی دقیقه بازی ویدیویی میشود پنج ساعت (یا یک شب کامل).
ادامه مصرف علیرغم عواقب منفی. گاهی اوقات این رفتار شامل انکار میشود («من مشکل مصرف مشروب ندارم»)، اما بسیاری از افراد با وجود آگاهی از مشکلات ناشی از رفتارهای معتادگونه، به هر حال آنها را ادامه میدهند.
ناتوانی در توقف رفتارها علیرغم تمایل به توقف. وقتی کار به اینجا میکشد دیگر زمان مراجعه به مشاوری است که در کار با افراد معتاد تخصص دارد.
در ادامه به بعضی اعتیادهای رایج شیمیایی، رفتاری و غذایی میپردازیم. به خاطر داشته باشید که همه میتوانند در معرض خطر این اعتیادها قرار بگیرند؛ اما خطرات آنها برای بزرگسالان مبتلا به ADHD بیشتر است.
رفتارهای معتادگونه با مواد شیمیایی
احتمال وقوع اختلال مصرف مواد در طول عمر بزرگسالان در جمعیت عمومی تقریباً بیست و پنج درصد است. این اعتیادها ممکن است به الکل، مواد مخدر تفریحی یا داروهای تجویزی باشد. در مقابل، پنجاه درصد از بزرگسالان مبتلا به ADHD سابقه دست و پنجه نرم کردن با مصرف مواد را در مقطعی از زندگی خود دارند.
دلایل زیادی برای اعتیاد در میان بزرگسالان مبتلا به ADHD وجود دارد، با این حال دو علت کلی بارها و بارها مطرح شدهاند. اولاً، بزرگسالان مبتلا به ADHD بیشتر احتمال دارد خوددرمانی کنند، بهویژه زمانی که از بیولوژی بیماری بیشفعالی خود آگاهی یا درکی ندارند و هنوز نحوه مدیریت آن را خوب یاد نگرفتهاند. دوم، بسیاری از بزرگسالان مبتلا به اختلال کمتوجهی، به سمت تجربههای پرمخاطره و جدید کشیده میشوند. یکیشان میگوید که دوست دارد با مغزش «بازی» کند.
محرکها و مغز ADHD
بسیاری از بزرگسالان مبتلا به ADHD روزانه با مقادیر زیادی کافئین خوددرمانی میکنند. بعضیها از طریق سیگار کشیدن یا ویپ کردن با نیکوتین خوددرمانی میکنند. سایر محرکهایی که سوءمصرف میشوند عبارتند از کوکائین، کریستال مت (شیشه)، MDMA (اکستازی) و افدرین. همه اینها خطرات جدی برای سلامتی دارند (از جمله کافئین در مقادیر زیاد)، و بعضیها هم ممکن است عواقب کشنده داشته باشند. «مزایای» موقت این دراگها محدود است و خطرات جدی آنها برای سلامتی و زندگی بسیار بیشتر است.
داروهای محرک تجویزشده، زمانی که به درستی استفاده و طبق تجویز مصرف شوند، مؤثرتر و ایمنتر از داروهایی هستند که در بالا دربارهشان توضیح داده شد. اگر میخواهید خودتان دارودرمانی کنید، درست و ایمن این کار را بکنید. برای استفاده ایمن، داروها فقط باید به صورت خوراکی و در دوزهای تجویزشده مصرف شوند.
الکل و مغز ADHD
الکل اگر بیش از حد مصرف شود، دوز اعتیادآوریاش بالا میرود. اعتیاد به الکل به اندازه اعتیاد به هروئین شدید است. الکل اغلب دراگ انتخابی خوددرمانی برای افرادی است که علائم افسردگی یا اضطراب را تجربه میکنند.
ماریجوانا و مغز ADHD
ماریجوانا کمکم دارد در رقابت با الکل به سطحی برابر از پذیرش اجتماعی نزدیک میشود. بسیاری از افراد از آن برای تقویت حس آرامش در خود استفاده میکنند. گونههای مختلفی از ماریجوانا وجود دارد که اثرات متفاوتی روی افراد مختلف میگذارد. بعضی بزرگسالان مبتلا به ADHD که بیشفعال هستند معتقدند که ماریجوانا به کاهش بیشفعالی آنها کمک میکند. بعضیها فقط از «نشئگی» دلپذیری که از این دراگ دریافت میکنند لذت میبرند. ماریجوانا، برای بسیاری از مردم، در دسته «با مغز من بازیکن» قرار میگیرد.
بزرگسالان مبتلا به ADHD که ماریجوانا مصرف میکنند باید بدانند که مصرف منظم میتواند تأثیر منفی بر تمرکز، عملکرد حافظه و اختلال در فعالیت داشته باشد. به عبارت دیگر، مصرف منظم ماریجوانا به طور بالقوه میتواند مشکلات مرتبط با حواسپرتی، فراموشی و همچنین به تعویق انداختن کار را تشدید کند.
مخدرها و مغز ADHD
مواد مخدر شامل هروئین، مورفین و کدئین میشود. طی چند سال اخیر، سوءمصرف داروهای تجویزی اپیوئیدی مثل ویکودین، اوکسیکونتین و اوکسیکدون که معمولاً به عنوان مسکن تجویز میشوند، به یک بیماری همهگیر ملی در امریکا تبدیل شده که منجر به مرگ هزاران نفر شده است. اینها داروهای بسیار اعتیادآوری هستند و در صورت سوءمصرف، کشنده. این داروها بیش از دو برابر بیشتر از هروئین باعث مرگ و میر ناشی از مصرف بیش از حد (اوردوز) میشوند.
مسکنها و آرامبخشها
آرام بخشها و مسکنهای تجویزی سیستم عصبی مرکزی را تضعیف و آرام میکنند. تأثیر آنها بر مغز اساساً برعکس تأثیر داروهای محرک است و معمولاً برای اضطراب، تنش و اختلالات خواب تجویز میشوند. بعضی افراد مبتلا به ADHD این داروها را برای کمک به مشکلات خود در به خواب رفتن و در خواب ماندن مصرف میکنند. اما اگر این داروها برای کمک به خواب تجویز میشوند، ادامه مصرف طولانیمدت آنها میتواند منجر به اعتیاد شود.
توهمزاها
مواد توهمزا مثل اسید (الاسدی LSD)، مسکالین، سیلوسایبین (قارچ جادویی یاMagic Mushroom)، فنسیکلیدین (پیسیپی یا PCP) و دیمتیلتریپتامین (دیامتی یا DMT)، اینها داروهای روانگردان قدرتمندی هستند که میتوانند توهم، تغییرات خلقی شدید و تغییر در درک واقعیت به وجود بیاورند.
اعتیاد به قمار یکی از قویترین و مخربترین رفتارهاست. خواه قمار ورزشی باشد یا قمار کازینو یا سایر اشکال قمار؛ تمام قمارها باعث ایجاد اختلال در زندگی افراد میشود. مشکلات مالی و بروز مشکل در روابط از جمله شاخصههای اعتیاد به قمار است.
اعتیادهای رفتاری و ADHD
اعتیادهای رفتاری کمتر از اعتیادهای شیمیایی مورد توجه قرار میگیرند. با این حال، مانند همه اعتیادها میتوانند مشکلات شدیدی در زندگی افراد به وجود بیاورند. باید این اعتیادها را جدی گرفت و در صورت لزوم به طور حرفهای با آنها برخورد کرد.
اعتیاد به اینترنت
اینترنت طوری طراحی شده است که مختلکنندهی حواس و اعتیادآور باشد. از آنجا که رضایت فوری در افراد ایجاد میکند و تنوع بیپایانی از سرگرمی، اطلاعات و ارتباطات اجتماعی را در اختیار کاربران قرار میدهد، مغز ADHD میگوید: «پس تو تمام عمر من کجا بودی؟»
اعتیاد به اینترنت مساوی است با استفاده بیش از حد از رسانههای آنلاین از جمله رسانههای اجتماعی، پیامرسانها و وبسایتهای بیشمار. اما اگر این را به مردم بگویی بیشترشان خواهند گفت اینکه توصیفی از زندگی مدرن است. اما اینطور نیست؛ چیزی که باعث اعتیاد میشود استفاده بیش از حد است. اگر زمان صرفشده در اینترنت باعث شود نتوانید به کارهایتان برسید، یا به عزیزانتان توجه کافی نکنید یا به آنها آسیب بزنید، باید به شما بگوییم که با اینترنت مشکل دارید.
آشنایی با گرانترین اعتیاد دنیا
انواع اعتیاد به موادی که فکرش را هم نمیکنید
اعتیاد به قمار
اعتیاد به قمار یکی از قویترین و مخربترین رفتارهاست. خواه قمار ورزشی باشد یا قمار کازینو یا سایر اشکال قمار؛ تمام قمارها باعث ایجاد اختلال در زندگی افراد میشود. مشکلات مالی و بروز مشکل در روابط از جمله شاخصههای اعتیاد به قمار است.
اعتیاد به خرید
برای بسیاری از افراد، با یا بدون ADHD، خرید باعث لذت فوری و بهبودی موقت خلق و خو میشود. افراد مبتلا به ADHD به دو دلیل عمده در معرض خطر زیاد هزينه كردن و اعتياد به خريد هستند: افرادي كه به طور طبيعي تكانشگر هستند، خريداران تكانشي (یعنی بدون فکر) هستند. و چون حواسشان به خرج کردنشان نیست به راحتی میتوانند پول زیادی را خرج کنند، بی آنکه آمار میزان خریدشان را داشته باشند و در دام اعتیاد به خرید گرفتار آیند.
اعتیادهای جنسی
طبق تعریف، اعتیاد جنسی مساوی است با از دست دادن کنترل بر رفتار جنسی. برای بعضیها اعتیاد جنسی به شکل «روابط سریالی» خود را نشان میدهد، چه در رابطهای متعهدانه باشند یا نباشند. در عدهای هم به شکل درخواست آنلاین شریک جنسی یا استفاده از روسپیها نمود پیدا میکند. رایجترین شکل اعتیاد جنسی، اعتیاد به پورن است.
رفتارهای معتادگونه در برابر غذا
اعتیاد به مواد غذایی هم اعتیاد فیزیکی تلقی میشود و هم اعتیاد رفتاری. این نوع اعتیاد به قدری رایج است که بسیاری از مردم آن را عادات معمول غذایی میدانند. متأسفانه، غذاهایی که بیشتر اعتیادآور هستند، ناسالمترین غذاها هستند. این غذاها اگر در برنامه غذایی افراد حضور ثابت داشته باشند، نه تنها خطر ابتلا به چاقی و بیماریهای جسمی مانند دیابت را افزایش میدهند، بلکه در تنظیم خلق و خو و عملکرد شناختی هم اختلال ایجاد میکنند، چرا که سطح قند خون را همچون سواری در ترن هوایی بالا میبرند.
غذاهای فوق فرآوریشده، مانند کلوچهها و کیکها، به همان دلیلی که داروهای اعتیادآور منجر به اعتیاد میشوند، اعتیادآور هستند: آنها دوز بالایی (در این مورد، شکر) دارند و سرعت جذب بالایی دارند. میزان قند بالایی که بعد از خوردن یک کاسه بستنی احساس میکنید واقعاً بالاست. آن «هوس کربوهیدراتی» که برای یک بسته چیپس در خود احساس میکنید، یک ولع واقعی برای کربوهیدرات است. هوس شدید از علائم اعتیاد است.
چه زمانی غذا خوردن به اعتیاد غذایی تبدیل میشود؟ عوامل مهمی که باید در نظر گرفته شوند عبارتند از:
وقتی از یک کاسه بستنی میرسید به خوردن کل ظرف، یعنی مشکل دارید. این دربارهی خوردن نیمی از یک پیتزای بزرگ، کل کیسه چیپس و … هم صدق میکند.
وقتی فردی اضافهوزن قابل توجهی داشته باشد (کسی که شاخص توده بدن یا بیامآی او بیش از 30 باشد، چاق در نظر گرفته میشود) یا مشکلات سلامتی مانند فشار خون بالا یا دیابت داشته باشد، اما نتواند جلو غذا خوردنش را بگیرد، یعنی مشکل دارد.
تلاش برای تغییر رفتار ناسالم و ناتوانی در انجام آن به تنهایی، مشخصه اصلی رفتار اعتیادآور است.
منبع: etiad.org
——————————–
درباره کلینیک
اولین مرکز درمان سوء مصرف مواد با مجوز رسمی از دانشگاه علوم پزشکی استان گیلان
کلینیک ترک اعتیاد پویان (سال تاسیس : 1385 )
دکتر سیده زهرا پیرو نذیری
ساعت کار صبح ها 9 الی 13 و عصر ها 17 الی 21
آدرس : رشت – خیابان مطهری – بین مسجد چهار برادران و سه راه حاجی آباد – ساختمان حکمت – طبقه 2
تلفن : 33330485 013 – 33341501 013
پست الکترونیک :info@pooyanclinic.ir
اینستاگرام : instagram.com/pooyan_clinic
—————-
