همه ما به خوبی میدانیم اعتیاد آسیبهای غیر قابل جبران جسمی و روانی به مصرف کننده وارد میکند اما یکی از اثرات منفی اعتیاد، تاثیر روی تغذیه مصرف کنندهها است. این تاثیرات چیست و چه پیامدهایی دارد؟
مقدمه
اعتیاد به مواد اعتیاد آور یکی از مهمترین مشکلات اجتماعی و بهداشتی است که عوارض آن تهدیدی جدی برای جامعه میباشد. ترک اعتیاد شامل تغییرات عادات و رفتارهای منفی به رفتارهای مثبت است. توجه به تغذیه نقش مهمی در پیشگیری از اعتیاد ، کنترل و درمان این بیماری دارد.
افرادی که به انواع و اقسام مواد اعتیاد آور و مشروبات الکلی اعتیاد دارند، به دلیل تاثیرات بسیار زیانبار این ترکیبات و نیز عدم توجه به تغذیه خود، دچار کمبودها و مشکلات متعددی میشوند. این مشکلات و ناراحتیها تا زمانی که مواد اعتیاد آور به بدن فرد میرسد، پنهان مانده و یا بهعبارتی فرصت بروز کردن پیدا نمیکنند.
کافیست که تنها برای چندین روز، ترکیبات اعتیاد آور به بدن فرد نرسد، همین مسئله باعث پدید آمدن شرایطی میشود که تمام معتادان در حال ترک با آن دست به گریبان هستند. در شرایط کنونی و با توجه به گسترش چشمگیر مؤسسات و کلینیکهای ترک اعتیاد، بحث معتادان در حال ترک نیز از اقبال زیادی برخوردار شده است. همین کمبودها و نارسائیهای تغذیه ای است که بدون اغراق میتوان گفت، یکی از اصلیترین دلایل بازگشت بیماران به سمت استفاده از مواد مخدر است.
مشکلات تغذیه ای معتادان:
تهی شدن ذخایر کبدی
سوءجذب
غیر فعال شدن ویتامینها
بیاشتهایی
تحلیل اندامها و عضلات
افزایش دفع مواد مغذی به علت افزایش ادرار و اسهال
در دوران ترک اعتیاد، بدن دچار استرسهای جسمانی و پریشانیهای روانی است. به دنبال این استرسها، عوارضی مانند تهوع، استفراغ و اسهال بروز میکند و به اختلال در نمکها، مایعات بدن و تعادل کالریک بدن منجر میشود.
رژیم غذایی باید طوری تنظیم شود که در حد امکان اختلالات و عوارض سخت دوران ترک اعتیاد را کاهش دهد. باید نوع و شدت کمبود مواد مغذی در اسرع وقت مشخص شود تا نوع مکملهای تغذیهای مورد نیاز تعیین شود.
سیستم ایمنی بدن در بیشتر معتادان به دلایل گوناگون از جمله رژیم غذایی نامناسب دچار اختلال میشود و به همین دلیل معتادانی که در معرض ویروس HIV هستند، خطر آلوده شدنشان هم بیشتر است.
احتمالاً رژیم غذایی ناکافی، از عوامل محرک رشد و انتشار ویروس تا مراحل بروز عفونت است. چنانچه ویروس ایدز در فرد معتاد تشخیص داده شد، باید از رژیم غذایی غنی از کالری و مواد مغذی به همراه مکمل استفاده شود.
مهمترین مشکلات خوراکی فرد معتاد:
سوء تغذیه (کمبود ویتامینها و املاح)
مشکلات گوارشی
مشکلات روحی و روانی (کمبود ویتامینهای گروه B؛ اختلال در سنتز نروترانسمیترها، دوپامین، سروتونین و نورادرنالین)
مشکلات اکسیداتیو (کمبود آنتی اکسیدانها)
مهمترین توصیههای خوراکی در بحث اعتیاد:
رعایت سه نکته زیر در بحث خوراک افراد معتاد به مواد مخدر الزامی است:
هرم راهنمای غذایی
خصوصیات یک الگوی غذایی مناسب
مبانی یک برنامه غذایی سالم
دلایل بهوجود آمدن سوء تغذیه در افراد معتاد به مواد مخدر:
عدم توجه به غذا (غذا اولویت پایینتری دارد)
احتمال عدم تَمَکُن مالی برای خرید غذا در نتیجه از دست دادن شغل
فقدان حمایت خانواده (تجرد یا جدایی از همسر و خانواده)
ابتلا به بیماریهای دیگر مانند بیماریهای عفونی و کمبودهای ریز مغذیها
دریافت بالای کربوهیدراتها (بهخصوص افراد مصرفکننده تریاک)
دریافت پایین میوه و سبزیجات تازه
حذف وعدههای غذایی
عدم تناسب زمانی وعدهها
مشخصات رژیم غذایی افراد معتاد:
کاهش دریافت ویتامینهای مهم مانند ویتامین A و ویتامین C که نقش آنتیاکسیدانی را در بدن دارند و باعث کاهش التهاب و عفونت میشوند.
کاهش دریافت عناصر مهم مانند آهن و روی که باعث کمبود اشتها و توان بدنی در این افراد میشود.
دریافت غذایی افراد معتاد:
۶۶ درصد از مصرف کنندگان مواد مخدر دچار لاغری مفرط هستند.
دریافت انرژی روزانه در زنان معتاد ۹۷۸ و در مردان معتاد ۱۲۶۵ کیلو کالری است که کمتر از دریافت افراد سالم است.
دریافت پروتئین روزانه زنان معتاد ۳۹ گرم و در مردان معتاد ۴۹ گرم است که از میزان دریافت افراد سالم کمتر است.
وضعیت دریافت مواد غذایی افراد معتاد بسیار شبیه به مبتلایان به بیماری ایدز است.
مشکلات سلامتی رایج بین افراد معتاد:
یبوست (در افراد تریاکی)
بیاشتهایی (در اکثر معتادان مواد بهغیر از ماری جوانا)
اسهال (در مراحل پیشرفته سوء تغذیه ناشی از اعتیاد)
گرسنگی خاموش – تهوع
از دست دادن آب بدن (خاصه در مصرفکنندگان شیشه)
خشکی دهان
بیش فعالی (در افراد مصرفکننده شیشه)
این مشکلات رایج گاه به قدری فرد را کلافه یا زندگی را مختل میکند که به ناچار فردی که تازه ترک کرده برای رهایی از این مشکلات دوباره به مصرف روی می آورد. بنابراین داشتن برنامه غذایی مناسب بسیار مهم است.
شناسایی عادات و رفتارهای غذایی مقدمه توانبخشی تغذیه:
برای شناسایی عادات و رفتارهای غذایی توصیه میشود اگر حوصله دارید برای خودتان جدولی تهیه کنید و در آن، آنچه میخورید و محل و موقعیت غذا خوردن و وضعیت روحی خودتان در زمان مصرف غذا و نیز کار دیگری را که حین غذا خوردن انجام میدهید، یادداشت کنید.
این جدول را حداقل برای ۲ تا ۳ روز تکمیل کنید. شاید این روش به شما کمک کند که عادات اشتباه تغذیهای خود را شناسایی کرده و به تصحیح آن بپردازید.
به عنوان مثال، اگر شما غالباً صبحانه یا ناهار خود را فراموش میکنید و به جبران آن در مواقعی که فرصت پیدا میکنید با تنقلاتی که فاقد ارزش غذایی لازم هستند، خودتان را سیر میکنید.
اگر پشت میز کارتان یا حین رانندگی و یا صحبت با تلفن، غذا میخورید و یا اگر زمانی که خوشحال یا عصبانی هستید به خوردن افراطی روی میآورید، بدانید که رفتار تغذیهای صحیحی نداشته و غذاها را همانند مواد، مصرف میکنید.
مطلع باشید، ترک موفق مواد، تغییر عادات و رفتارهای غذای ما نیز نیازمند مرور زمان است و به تدریج میتوانیم رفتارهایی غذایی مطلوب را جایگزین کنیم.
سخن پایانی:
افرادی که به مواد مخدر اعتیاد دارند، به دلیل تاثیرات بسیار زیان بار این ترکیبات و عدم توجه به تغذیه مناسب خود، دچار کمبودها و مشکلات جسمانی و روانی متعددی میشوند. متاسفانه مشکلات جسمانی و نبود آگاهی درباره تاثیر تغذیه مناسب، زمینه را برای بازگشت به اعتیاد فراهم میکند. تغذیه مناسب و استفاده از مواد غذایی که ویتامین و پروتئینها را به بدن برساند نقشی بسیار مهم در درمان اعتیاد دارد.
———-
درباره کلینیک
اولین مرکز درمان سوء مصرف مواد با مجوز رسمی از دانشگاه علوم پزشکی استان گیلان
کلینیک ترک اعتیاد پویان (سال تاسیس : 1385 )
دکتر سیده زهرا پیرو نذیری
ساعت کار صبح ها 9 الی 13 و عصر ها 17 الی 21
آدرس : رشت – خیابان مطهری – بین مسجد چهار برادران و سه راه حاجی آباد – ساختمان حکمت – طبقه 2
تلفن : 33330485 013 – 33341501 013
پست الکترونیک :info@pooyanclinic.ir
اینستاگرام : instagram.com/pooyan_clinic
———
منبع:axonclinic.com
