آنتی اکسیدان چیست و چه نقشی در سلامت بدن دارد؟

آنتی اکسیدان‌ها مواد بسیار مفیدی هستند که بدن را از ابتلا به سرطان و انواع بیماری‌ها حفظ می‌کند. این مولکول‌ها با رادیکال‌های آزاد واکنش می‌دهند و خطر رادیکال‌ها را از بین می‌برند.
آنتی اکسیدان یکی از آن واژه‌هایی است که در زندگی روزمره بسیار می‌شنویم، اما بسیاری از مردم واقعا نمی‌دانند که آنتی‌اکسیدان‌ها چه هستند؟ ما می‌دانیم غذا‌هایی که سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند، برای سلامتی خوبند و می‌دانیم برای حفظ سلامت پوست و پیشگیری از سرماخوردگی باید به مقدار کافی آنتی اکسیدان مصرف کنیم. در واقع ما به آنتی‌اکسیدان‌ها نیاز داریم و همیشه باید به آن‌ها «بله» بگوییم. اما چرا؟ این ترکیبات افسانه‌ای چه هستند و چرا اینقدر بزرگ‌شان کرده‌ایم؟

آنتی اکسیدان چیست؟
لاوری رایت، استادیار دانشگاه فلوریدا می‌گوید: «آنتی اکسیدان‌ها ترکیباتی هستند که در انواع مواد غذایی یافت می‌شوند و آسیب به سلول‌ها را متوقف می‌کنند یا به تاخیر می‌اندازند». آن‌ها به طور طبیعی در بسیاری از خوراکی‌ها به خصوص گیاهان یافت می‌شوند و با پاکسازی ضایعات سلول‌ها به نام رادیکال‌های آزاد، به سلامت بدن کمک می‌کنند. رایت توضیح می‌دهد: “آنتی‌اکسیدان‌ها پس از هضم مواد غذایی آزاد می‌شوند و از طریق جریان خون به سلول‌ها راه می‌یابند؛ جایی که روی رادیکال‌های آزاد کار می‌کنند”
تعریف رادیکال‌ های آزاد
حتما می‌پرسید رادیکال‌های آزاد چه هستند؟ بسیاری از کلمات به کار می‌روند بدون اینکه توضیح داده شوند. دکتر اداوار جووانوچی استاد تغذیه و امراض مسری در مدرسه سلامت عمومی هاروارد می‌گوید: «رادیکال‌های آزاد، اصطلاحی عمومی است که برای ترکیبات بسیار واکنش پذیر، به کار می‌رود. یعنی این مواد می‌توانند به سلول‌های طبیعی بدن مانند دی ان ای، متصل شوند و در نهایت به آن‌ها آسیب برساند. رادیکال‌های آزاد اغلب با آسیب‌های سلولی که منجر به پیشرفت سرطان می‌شود، مرتبط هستند. رادیکال‌های آزاد می‌توانند ناشی از منابع خارجی مانند سیگار یا سایر سموم باشند، اما بسیاری از آن‌ها از متابولیسم نرمال در بدن نشات می‌گیرند. بنابراین ما می‌توانیم تا حدی آن‌ها را کنترل کنیم، مثلا سیگار نکشیم یا پرخوری نکنیم، اما نه به طور کامل.»
نقش آنتی اکسیدان‌ها در مقابله با رادیکال های آزاد

بدن به خودی خود برای کاهش اثر این رادیکال‌های آزاد تلاش می‌کند، اما گاهی نیاز به کمک دارد. اینجاست که آنتی‌اکسیدان‌ها به میدان می‌آیند. این مولکول‌ها به رادیکال‌های آزاد متصل می‌شوند و در نتیجه به طور بالقوه آسیب به مولکول‌های بدن کاهش می‌یابد. زمانی که رادیکال‌های آزاد به آنتی اکسیدان‌ها متصل می‌شوند، دیگر آزاد نیستند و قادر به واکنش به مولکلول‌های بدن نخواهند بود.
گیاهان زیادی حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها هستند. به گفته‌ی دکتر رایت: «ویتامین‌هایی که به عنوان آنتی اکسیدان عمل می‌کنند عبارتند از: ویتامین A، ویتامین C، ویتامین E، و سلنیوم معدنی. دیگر موادی که به عنوان آنتی اکسیدان عمل می‌کنند شامل لوتئین و لیکوین است.» دکتر جووانوچی می‌افزاید. “بسیاری از ترکیبات کمتر شناخته شده‌ای نیز در خوراکی‌ها وجود دارند که حداقل در آزمایشگاه ها، مشخص شده است که حاوی آنتی اکسیدان هستند. درواقع ده‌ها هزار از این ترکیبات وجود دارند”

چگونه از بدن در مقابل رادیکال‌های آزاد محافظت کنیم؟
اما دانستن اینکه چطور و به چه صورت از بدن در مقابل رادیکال‌های آزاد محافظت کنیم دشوار است. تشخیص اینکه هر ترکیب آنتی اکسیدان در بدن چگونه عمل می‌کند دشوار است؛ آزمایشات نمی‌توانند دقیقا نشان دهند، یک ماده که در سیستم گوارشی قرار می‌گیرد چگونه عمل می‌کند. بنابراین کاری که ما می‌توانیم بکنیم این است که مواد خوراکی که ثابت شده است برای سلامت بدن مفید هستند و احتمالا حاوی آنتی اکسیدان هستند، را در رژیم غذایی خود بگنجانیم. با بررسی خوراکی‌ها و تعیین اینکه کدام یک حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها هستند، متخصصان می‌توانند توصیه‌های مفیدی در این رابطه ارائه دهند. دکتر جووانوچی می‌گوید: «برای مثال گوجه فرنگی، که حاوی آنتی اکسیدان قوی به نام لیکوپن است به نظر می‌رسد با کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات در ارتباط است. غذا‌هایی با میزان بالای بتاکاروتن خطر ابتلا به سرطان پستان را کاهش می‌دهد و قهوه که حاوی بسیاری از آنتی‌اکسیدان‌ها است، برای بیماری‌های کبدی به ویژه سرطان کبد مفید است.» او اضافه می‌کند که “قهوه در واقع دارای یکی از بالاترین غلظت آنتی اکسیدان است. اما اینکه آیا تاثیرات مفید این مواد غذایی تنها به دلیل وجود آنتی‌اکسیدان‌هاست یا ترکیب آن‌ها با موادی دیگر، هنوز نامشخص است”
مصرف مواد حاوی آنتی اکسیدان، صرف نظر از نقشی که در بدن ایفا می‌کنند برای سلامت شما مفید است. ویتامین‌ها و مواد معدنی که دارای خواص آنتی اکسیدانی هستند، از مواد مغذی ضروری برای بدن هستند. به این معنا که ما به آن‌ها برای سلامتی نیاز داریم. پس به هر حال باید به طور مرتب آن‌ها را مصرف کنید.
برخی از غذا‌های غنی از آنتی اکسیدان عبارتند از: گوجه فرنگی، هویج، پرتقال، گریپ فروت، زغال اخته و … هستند. به گفته‌ی دکتر رایت هر روز پنج تا هفت وعده میوه و سبزی را باید در ترکیب غذایی‌مان جای دهیم.
از آنجا که مطالعات واقعا نمی‌توانند به ما بگویند که این آنتی‌اکسیدان‌ها به طور خاص هستند که بر سلامتی تاثیر دارند یا این که دیگر اجزای یک غذای غنی از آنتی‌اکسیدان است که برای سلامتی ما مفید است، هم رایت و هم جووانوچی پیشنهاد می‌کنند که از غذا‌های حاوی آنتی اکسیدان به جای مکمل‌های غذایی استفاده کنید. به این ترتیب، بدون توجه به اینکه چه ماده و چه ترکیب خاصی مسئول حفظ سلامتی است، مزایای سلامتی را دریافت خواهید کرد.

———-

درباره کلینیک

 اولین مرکز درمان سوء مصرف مواد با مجوز رسمی از دانشگاه علوم پزشکی استان گیلان                                        

  کلینیک ترک اعتیاد پویان (سال تاسیس : 1385 )      

  دکتر سیده زهرا پیرو نذیری       

  ساعت کار صبح ها 9 الی 13 و عصر ها 17 الی 21

آدرس : رشت – خیابان مطهری – بین مسجد چهار برادران و سه راه حاجی آباد – ساختمان حکمت – طبقه 2

تلفن : 33330485 013 – 33341501  013

پست الکترونیک :info@pooyanclinic.ir
اینستاگرام : instagram.com/pooyan_clinic

———